SIERRA LEONE
Od oficjalnego zakończenia wojny w Sierra Leone (2002) minęło już kilka lat. Sytuacja w kraju zdaję się być stabilną. W grudniu 2005 roku swoją misję sukcesem zakończył UNASMIL( United Nations Mission in Sierra Leone), który został zastąpiony przez UNIOSIL (United Nations Integrated Office for Sierra Leone) – jednostkę ONZ odpowiedzialną za promocję kultury, bezpieczeństwa, pokoju, która ma na celu pomoc w rozwoju jednego z najbiedniejszych krajów świata. Mimo to wielu uchodźców ze Sierra Leone nadal nie chce wracać do swojego państwa. Jest to często spowodowane urazami psychicznymi, traumami związanymi z przeżyciami czasów wojny. Ponadto wielu Sierraleończyków szuka lepszego życia w innych krajach (również europejskich), zdając sobie sprawę, że ich państwo, którego 65% populacji to analfabeci, gdzie bezrobocie wynosi ok. 70%, a 75% ludności żyje za mniej niż 2 dolary dziennie, jeszcze długo nie będzie im w stanie zapewnić tego, co zaoferować mogą kraje bogatsze.
• Położenie: zachodnia Afryka; długość geograficzna: 10°-13°W, szerokość geograficzna: 7°-10°N
• Powierzchnia całkowita: 71 740 km²;
• Miasta: stolica – Freetown; Bo (stolica prowincji południowej), Kenema (stolica prowincji wschodniej), Majeni (stolica prowincji północnej);
• Ludność: ok. 5,3 mln;
• Grupy etniczne: ok. 18 plemion; najważniejsze: Temne (30%), Mende (30%); niewielki odsetek ludności stanowią Kreole, Azjaci, potomkowie angielskich kolonizatorów;
• Religia: islam (60%), wierzenia miejscowe (30%), chrześcijaństwo (20%);
• Języki: urzędowy – angielski; liczne języki plemienne (np.: Temne, Mende);
• Ustrój polityczny: republika (niepodległość od Wielkiej Brytanii – 27 kwietnia 1961r.); głowa państwa – prezydent (Tejan Kabbah);
Wojna domowa w Sierra Leone (1991-2002)
Od marca 1991 roku Sierra Leone toczyła się wojna domowa między słabą władzą wykonawczą (zmieniającą się w zależności od kolejnych wojskowych puczów i nieudanych wyborów) a kierowanym przez Foddaya Sankoha ruchem partyzanckim – RUF (Revolutionnary United Front – Zjednoczony Front Rewolucyjny). Walka między dwoma bardzo zróżnicowanymi wewnętrznie obozami skupiała się wokół kontroli nad władzą i dochodami państwa, a przede wszystkim nad znacznymi złożami bogactw mineralnych: boksytu, tytanu, a zwłaszcza diamentów. Sierra Leone zajmuje jedno z czołowych miejsc pod względem ich wydobycia, a kamienie z tego kraju należą do najczystszych, a więc i do najbardziej wartościowych na świecie. Nielegalna sprzedaż diamentów była źródłem finansowania wojny domowej.
Podczas jedenastoletniej wojny do najkrwawszych starć doszło w stolicy państwa – Freetown. W lutym, a następnie w grudniu 1998 roku, miasto zostało spustoszone w wyniku intensywnych działań sił rebelianckich. Straty w ludziach wyniosły ponad 7 tys. zabitych; wiele osób zaginęło – w tym, według danych UNICEF-u, ponad 2 tys. dzieci, prawdopodobnie porywanych przez rebeliantów, a następnie wcielanych do armii. Powstańcy słynęli z niezwykłych okrucieństw popełnianych na ludności cywilnej – na porządku dziennym były morderstwa, gwałty, okaleczenia takie jak: obcinanie nosów, uszu, palców, rąk i nóg dokonywane na osobach wylosowanych podczas makabrycznych loterii będących specjalnością RUF. Straty materialne w Sierra Leone były również bardzo poważne – zburzonych zostało ok. 30% domów, liczne budynki użyteczności publicznej uległy dewastacji. Zniszczona została infrastruktura gospodarcza, komunikacyjna, oświatowa kraju.
W roku 1999 Rada Bezpieczeństwa ONZ ustanowiła misję UNAMSIL (United Nations Mission in Sierra Leone), aby we współpracy z miejscowym rządem i siłami politycznymi wprowadzić w życie porozumienie pokojowe podpisane w maju 1999 roku, w Lome. Działania te miały na celu rozbrojenie, wykonanie planu reintegracji oraz pomoc w rozdzielaniu pomocy humanitarnej. Oficjalny koniec konfliktu datuje się na 2002 rok.
Liczba ofiar konfliktu w Sierra Leone jest bardzo trudna do oszacowania, gdyż do ok. 100 tys. zabitych w wyniku działań wojennych, należy dodać wielką ilość ofiar „pośrednich” – ludzi, którzy umarli z głodu i w wyniku chorób. Tragiczny bilans powiększa również bliżej nieokreślona liczba inwalidów oraz ok. 500 tys. uchodźców i 700 tys. ludzi przesiedlonych na terenie kraju.
Uchodźcy
Podczas trwającej 11 lat krwawej wojny, Sierraleończycy w strachu przed śmiercią, okaleczeniami, głodem uciekali z własnego kraju w poszukiwaniu azylu. Liczba uchodźców ze Sierra Leone osiągnęła apogeum w roku 1999, kiedy to, według danych UNHCR, poza terenem kraju znajdowało się ich ok. 490 tys. Krajami azylu stawały się najczęściej państwa sąsiednie – Gwinea (297 tys. – 1999r.) i Liberia ( 96 tys.- 1999r.). Kolejne 600 tys. stanowili w latach 1997-99 tzw. uchodźcy wewnętrzni – ludzie zmuszeni do opuszczenia domostw, ale pozostający w granicach własnego kraju.
Większość uchodźców mogła w czasie wojny liczyć na okresową pomoc ze strony UNHCR- u. Jednak warunki panujące w obozach były często bardzo złe. Oprócz niedożywienia (wzmagającego się szczególnie w porze deszczowej, kiedy to różnego rodzaju organizacje humanitarne miały znaczne trudności z dostarczaniem zaopatrzenia), uchodźcy narażeni byli na inne, poważne problemy, takie jak na przykład szybkie rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych, zabójstwa, gwałty, kradzieże. Liczne obozy, np. w Gwinei, były umieszczone zbyt blisko granicy ze Sierra Leone, przez co stanowiły łatwy łup dla „szalejącej” partyzantki. Przykładowo naturalną ochroną obozu w Gueckedou, w Gwinei, była tylko rzeka, która podczas pory suchej zaczęła powoli znikać, pozostawiając miejsce życia uchodźców praktycznie bez żadnego zabezpieczenia.
Sierra Leone jako kraj przyjmujący uchodźców
Trwająca od połowy 2000 roku wojna liberyjska zmusiła obywateli tego kraju do ucieczki. Według danych UNHCR w roku 2001 w Sierra Leone szukało schronienia około 10 tys. Liberyjczyków. Rok później liczba ta wzrosła sześciokrotnie. Warunki w obozach uchodźczych były jednak tutaj znacznie lepsze niż chociażby w opisanych wcześniej obozach dla Sierraleończyków w Gwinei. Przykładowo w kwietniu 2005 roku w Kissy Town (Sierra Leone) przeprowadzono specjalny projekt mający na celu szkolenie uchodźców w różnych dziedzinach, takich jak np. obsługa komputera, stolarstwo, krawiectwo, szydełkowanie, rolnictwo. Pod koniec roku 2004, po zakończeniu wojny w Liberii, UNHCR zaczął organizować powroty uchodźców do rodzimego kraju, które nieustannie trwają.